بیل و انواع آن
وسیله ای که برای بلند کردن وجابه جا کردن خاک، زغال، شن و...وحتی کندن زمین استفاده می شود. بیل ها در انواع دستی که ساده ترین آن است ومکانیکی که پیچیده ترین آن است وجود دارد. تاریخچه اختراع بیل ساده و ابتدایی تقریبا به حدود 12 هزار سال پیش برمی گردد و نیز بیل مکانیکی برای اولین بار توسط ویلیام اس.اوتیس با پیشرفت اولین بیل موتوری در سال1836میلادی طراحی و ساخته شد.
بیل ساده ودستی متشکل از دوقسمت است؛ یکی تیغه بزرگ که معمولا از فولاد ویا پلاستیک فشرده و سخت است اما بهترین نوع آن از جنس تتانیوم ساخته شده که هم سبک تر و مقاوم تر است. قسمت دیگر دسته آن است که در جنس های چوبی، فلزمحکم و یا فایبرگلاس که از چوب محکم تر و از فلزسبک ترو راحت تراست وجود دارد.
با رخ دادن انقلاب صنعتی در اواخر قرن 18وقرن 19 صنعت ساخت وساز بیل هم نیز دچار تحول شد و گامی بزرگ روبه پیشرفت و کمک به انسان برداشت. دراین دوره شکل های مختلف با کاربرد های متفاوت از این ابزار دیده شد که در اینجا به چند مورد آن میپردازیم.
بیل باغبانی:متداول ترین و معمولی ترین بیلی است که در صنعت ساخت بیل دیده می شود. و از آن برای کندن زمین و ریختن و برداشتن خاک استفاده می شود.حتی همین نوع از این ابزار خود دارای انواع مختلفی است و کاربرد های گوناگونی را دارند که شکل و طرح تیغه آن نشان دهنده کاربرد آن است.مثلا بیل هایی با تیغه های نوک تیز برای خاک های سفت و سنگلاخی مناسب هستند. این نوع تیغه به انسان کمک می کند تا فشار بیشتری را به خاک های زیرین وارد کند و را حت تر داخل خاک رود.
برخی بیل ها به طوری ساخته شده اند تا به بدن و زانوی انسان فشار کمتری وارد شود. در بین دسته و تیغه این بیل ها زاویه ای وجود دارد. یعنی تیغه هم راستا با دسته نیست وکمی انحراف دارد و این برای بیرون آوردن خاک از گودال بسیار مناسب است. همچنین می توان به بیل های نوک گرد برای خاک های نرم و سبک و بیل های نوک صاف که فقط به عنوان حامل خاک مناسب است اشاره کرد.
بیل ترانشه:این نوع از بیل که از نامش مشخص است برای کندن ترانشه ها، گودال ها، حفر کانال های لوله های آبیاری، کود دهی، حذف ریشه های عمیق گیاهان و زیبا سازی فضا مورد استفاده قرارمی گیرد. شکل تیغه این نوع به صورت نوک تیز ولبه های کناری صاف کاملا است تا بیل راحت تر وارد خاک شود و لبه های بخش حفر شده مرتب باشد.
بیل زهکشی:این بیل برای حفر کانال های آّبیاری و زهکشی درخاک و نیز کندن محل کاشت یا جابه جایی گیاه مورد استفاده قرار می گیرد. شکل تیغه این نوع از بیل نازک و نوک آن گرد است.
بیل پارویی:این نوع بیل را به خاطر شباهتش به پارو به این نام گذاشته اند.این نوع از بیل اصلا مناسب کندن نیست بلکه بهترین ابزار برای جابه جایی و حمل موادی مانند گندم، برف و... به شمار می رود.
بیل لبه: این نوع بیل در جداکردن قسمت های مختلف زمین و تعیین مرزها استفاده می شود.تیغه این بیل به شکل هلالی و سطح آن صاف است و عمقی ندارد چون این بیل مخصوص ایجاد برش های کم ضخامت و تقسیم خاک است و نیز برای قطع کردن ریشه ی بوته‌ها و درختان کم عمق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیل چاله کنی: این بیل از ترکیب دو بیلی که در موازای هم قرار گرفته اند تشکیل شده است. این دو بیل به وسیله یک لولا به هم وصل شده اند. کاربرد این ابزار در حفر چاله های کم عرض وعمیق، حفر چاله های ستونی به صورت عمودی در دل خاک است.
بیلچه:همانطور که از نامش پیدا است بیلی کوچک است. تیغه آن نوک تیز یا گرد وبرای کندن زمین، باغچه، گلدان، جابهجا کردن بوته گیاهان وریشه کن کردن علف های هرز استفاده می‌شود.
انواع دسته بیل‌ها
اکثرا مردم ایران از بیل هایی با دسته های چوبی استفاده می کنند.عمده دسته بیل ها فلزی یا چوبی هستند اما از نوع فایبرگلاس آنها هم موجود می‌باشد که به دلیل وزن کمی که دارند در جا‌‌به‌جایی برف، گندم، خاک و مواد حجیم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نکته قابل توجه:برای انتخاب یک بیل مناسب باید سختی و مقاومت و وزن آن را در نظر داشته باشید.
دسته‌های بیل و طول آن ها
همانطور که گفته شد بیل ها از دو قسمت تشکیل شده اند :که درمورد تیغه آن سخن گفتیم اما در این قسمت به جزء دیگر آن یعنی دسته میپردازیم. دسته ها انواع مختلفی از فلزی، چوبی و فایبر گلاس را دارند. همچنین کاربرد و قدرت بیل علاوه بر اینکه به تیغه آن بستگی دارد،طول و ارتفاع دسته ها نیز در آن مؤثر است.
![راهنمای خرید بیل و کلنگ]()
طول
طول بیل ها با قد افراد تناسب دارد؛ یعنی افراد باید متناسب باقدشان طول دسته بیل ها را انتخاب کنند. مثلا فردی با قد150الی160 میبایست دسته های یک متری که با تغیه اش تقریبا 140متر می‌شود استفاده کند.
انتخاب مناسب و درست دسته بیل باعث می‌شود تا به کمر و زانو فشار کمتری وارد شود.اما اگر طول دسته با قد افراد همخوانی نداشته باشد و از دسته های بلند در هنگام جابهجا کردن خاک استفاده شود فشار زیادی را به زانو و کمر تحمیل میکند و موجب بروز مشکلاتی مانند زانو درد و کمر درد و درد مفاصل به علت خم شدن مداوم در حین کار می‌شود.
بنابر توضیحات گفته شده برای اینکه دسته مناسبی انتخاب کرد باید طول بیل به سینه برسد.
نکته:از دسته‌های کوتاه در فضا های کم مانند باغچه میتوان استفاده کرد.
رابطه طول دسته با قدرت
قدرت وتوانایی حمل کردن بارها با طول دسته رابطه مستقیم دارد؛یعنی هرچه طول دسته بیشتر باشد بیل توان حمل کردن وزن های سنگین تر را نیز دارد و راحت تر می توان آن را حمل کرد وهرچه دسته کوتاه تر باشد می توان بهتر و راحت تر وزن های سبک تر را جا به جا کرد. در انتهای برخی از بیل ها برای اینکه راحت تر باری را حمل کرد یک دستگیره وجود دارد که این به تعادل و تمرکزبیشتر، کمک میکند.
دسته‌های چوبی
این دسته‌ها غالبا از چوب های سختی چون: زبان گنجشک، چوب گردو و راش می‌باشند.
مزایای‌دسته‌های چوبی: یکی‌ازمزیت‌های بارز این دسته‌ها سبکی وانعطاف پذیری‌آنان و قیمت مناسبشان است. درصورت نگهداری درست، چندین سال دوام می‌آورند و اگر آسیب جزئی ببینند میتوان با سنباده یا چسب تعمیرشان‌کرد.
معایب‌دسته‌های چوبی:یکی از معایب دسته های چوبی این است که در برابرآب، منبسط شدن یا منقبض شدن هوا و... شکننده هستند و زود تر از دیگر دسته‌ها تجزیه و تخریب می‌شوند درحالی که فابیر گلاس اینگونه نیست و دربرابر آب و هوا مقاوم واستوار است.
نکته مورد توجه:برای اینکه دسته‌های چوبی از تیغه بیل جدا نشود آنهاراباید، با پیچ های مخصوص به یکدیگر پرچ کرد.
دسته های فایبرگلاس
فایبرگلاس ماده‌ایست که از ترکیب پلاستیک فشرده با الیاف شیشه تهیه شده است.
مزایای‌دسته‌های فایبرگلاس :ویژگی هایی که برای این دسته ها میتوان گفت این است که آنها اولا نیازی به تعمیرات و نگهداری ندارند ثانیا در برابر آب و هوا و رطوبت مقاومند و زنگ نمی زنند ثالثا به راحتی چوب نمی‌شکند و ضمنا عایق خوبی برای برق است.
معایب‌دسته‌های فایبرگلاس : درمورد معایب این نوع دسته ها میتوان گفت که وزنشان سنگین تر و تعویضشان سخت تر از چوب است؛ همچنین نمی‌تواند لرزش ها را جذب کند و قیمتشان زیاد است.
دسته های فلزی
این دسته ها از فلز و فولاد ساخته شده اند و از مقاومت خوب و بالایی برخوردارند.
مزایای‌دسته‌های فلزی:از دسته های فلزی و فولادی به دلیل محکم بودن و قدرتشان درکاربردهای صنعتی و ساخت وسازحرفه‌ای استفاده می‌شود.همچنین قیمت این نوع دسته‌ها نسبت به فایبر گلاس‌ها ارزان تر و مناسب تر است.
معایب‌دسته‌های فلزی :از معایب رایج این نوع سنگین تر بودن آن نسبت به دیگر دسته ها است. همچنین چون فولاد رسانای برق است، اگر مجهز به روکش عایق دار نباشند نمی‌توان از آنها در مکان هایی که بیل در معرض برخورد با برق است استفاده کرد و نیز توان جذب لرزش ها را همانند دسته‌های چوبی را ندارند. و در آخر آنها را به سادگی دسته‌های چوبی نمی‌توان تعویض کرد.
کلنگ و انواع آن
وسیله ای برای حفر کردن و خرد کردن است. کلنگ متشکل از دو قسمت است؛ یک قسمت دسته که متداولا از چوب یا فایبرگلاس تهیه شده است و قسمتی دیگر سری آن که معمولا از جنس فولاد یا آهن معمولی است. این سری دارای دو سر است که یک سر آن تیغه ای شبیه به تبر یا تیغه افقی دارد وسر دیگرآن تیغه ای صاف و تیز برای برش وخرد کردن دارد.
بشر از کلنگ قرن هاست که در کارهایی نظیر زراعت، ریشه کن کردن درختان، کاشتن بذر، شکستن سنگ‌ها، درمعادن و کار کردن در زمین های سخت از آن بهره می‌برد و به آن لقب ابزار دست ساز همه کاره داده است.
در برخی از منابع آمده است که نام کلنگ، از نام جنگلبانی به نام ادوارد پولاسکی، به سبب استفاده از کلنگ برای توسعه جنگل و کشاورزی توسط وی، به این نام ، نامگذاری شده است.
انواع کلنگ‌ها
همانطور که در توضیحات بالا گفته شد کنگ ها از جنس های مختلفی ساخته شده اند و این باعث شده تا دارای انواع مختلف از نظر کاربرد شکل واندازه باشد که ما در این بخش به شرح توضیحات مختصری از انواع آن از نظر دسته‌هایشان و تیغه هایشان میپردازیم.
انواع دسته کلنگ‌ها
کلنگ ها از نوع دسته‌هایشان یا چوبی هستند و یا از جنس فایبر گلاس که هر کدام به نوبه‌ی خود مزایا
و معایبی را شامل می‌شوند.
دسته های چوبی: ویژگی هایی که برای این دسته میتوان نام برد:ارزان بودن و مقاومت در برابر نور مسقتیم خورشید است. نیز معایبی که این نوع دارد میتوان به تأثیر پذیری از سرما و گرما و شکنندگی آن اشاره کرد.همچنین این نوع از دسته برای تراشکاری بر روی چوب استفاده کرد که این خود یکی از ویژگی های مثبت آن به شمار می‌رود.
دسته های فایبر گلاس: از ویژگی های این نوع دسته تأثیر ناپذیری در برابر گرما وسرما،تسلط بیشتر در هنگام کار و نیز در برابر لرزش های شدید وشوک های براثر ضربات محکم مقاوم تر هستند.
اما درمورد معایب این نوع میتوان به گران تر بودن آن نسبت به چوب و تأثیرپذیری از نور مستقیم خورشید اشاره کرد.
انواع تیغه کلنگ‌ها:
کلنگ دو سر: یکی از رایج ترین مدل ها در کشور ما، کلنگ دو سر است. از یک لبه این کلنگ، برای شکستن و خرد کردن سطوح سفت مانند بتن و سنگ استفاده می شود و سر دیگر برای کندن خاک مورد استفاده قرارمی گیرد. در ایران معمولا این کلنگ ها را از جنس چدن می سازند و اما مدل های خارجی آن معمولا از جنس فولاد ساخته می شوند. در مجموع، به سبب اینکه قیمت تمام شده محصول چینی از نمونه ایرانی کمتر است، معمولا مردم نمونه خارجی را تهیه می کنند.
کلنگ مقنی: کلنگی است که برای حفر کردن چاه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته جالبی که در مورد این این کلنگ‌ها وجود دارد این است که در فروشگاه های مخصوص خود به صورت وزنی وکیلویی عرضه می‌شوند.
کلنگ فایبر گلاس:جنس سری این کلنگ ها فولادی می باشند و دسته های آنها از جنس فایبر گلاس است و قیمت آنها برحسب وزنشان مشخص می‌شوند و در طبقه های مختلف قرار می‌گیرند.
![راهنمای خرید بیل و کلنگ]()
چگونگی تولید کلنگ فولادی
درفرآیندهای تولید فلزات و برخی از مواد از فرمول عملیاتی حرارت وخنک کنندگی که اصطلاحا به آن سخت‌کاری وآّبکاری فلزات می گویند استفاده می‌شود. در این عملیات ابتدا فلزات را با دمای بسیار زیاد حرارت می‌دهند وگرم میکنند و سپس بلافاصله آن را خنک می کنند. این عملیات موجب می‌شود تا سختی فلز بالا تر برود اما این کار موجب شکنندگی آن می‌شود.برای اینکه از شکنندگی فلزات کاسته شود باید مراحل کار با دقت بسیار بالا وعلم و دانش فراوان به دست متخصصان صورت بگیرد. این قسمت از کار را به دلیل حساسیت زیادش نمی‌تواند هرکسی انجام دهد.
متخصصان برای اینکه از شکنندگی فلزات بکاهند عملیات دیگری به نام بازپخت را هم انجام می‌دهند.
عملیات بازپخت به شرح زیر انجام می‌شود:
پس از عملیات حرارتی شروع به حرارت دادن وگرم کردن دوباره فلز میکنند اما با این تفاوت که این بار باید با حرارت ملایم تر و متعادل تر این کار را انجام داد و پس از آن آهسته آهسته شروع به سرد کردن آن میکنند.
بازپخت فلزات باعث می‌شود که سختی وشکنندگی فلزات را به درجه‌های پایین ترنزول دهد و نیز مقاومت واستحکام آن را به درجه‌های بالا تر ارتقا دهد.
همچنین در کلنگ‌های دو سر میتوان از روش هایی چون چکش کاری یا به اصطلاح پرسکاری ضربه‌ای ،چکش کاری نوردی و غلتکی استفاده کرد.