راهنمای خرید ترموستات خودرو

برای تنظیم میزان گرمای داخل موتور ماشین از ترموستات خودرو یا Car Thermostat استفاده می‌‌شود که می‌‌تواند دما را درحالت مناسبی قرار دهد که معمولا 85 درجه است. برای آن که موتور بتواند کار خود را به درستی انجام دهد باید دمای آن را در رنج مشخصی حفظ کرد. کاهش دما در موتور موجب می‌‌شود روغن غلیظ شود و روانکاری قطعات به خوبی انجام نشود و افزایش دما نیز باعث می‌‌شود روغن بیش از حد رقیق شده و نتوانند از خاصیت روان کنندگی خود به درستی استفاده کند. پس مطلوب است که همیشه دمای موتور درحوالی 85 درجه باقی بماند.

ترموستات سبب می‌‌شود که موتور در اول صبح زودتر گرم شود. طراحی موتور خودرو به گونه ای است که موتور باید در دمای مناسبی قرار داشته باشد تا بتواند کارکرد مطلوبی داشته باشد. سرد بودن موتور افزایش فرسودگی را در پی دارد. یک موتور چنانچه سالم باشد و در دمای مناسبی قرار بگیرد فرسایش بسیار ناچیزی دارد.

این باور که ترموستات سبب خنک‌تر شدن موتور می‌‌گردد بسیار اشتباه بوده چرا که اصلا وظیفه ترموستات چنین کاری نمی‌باشد. سیستم خنک کننده و فشاری که موتور متحمل می‌‌گردد میزان دمای موتور را مشخص می‌‌کنند. از امکانات این سیستم خنک کننده، باز شدن کامل ترموستات جهت  انتقال گرما است.

اکثر موتور‌ها در شرایط معمول در دمای بیشتر از مقداری که ترموستات در آن باز می‌‌شود کار میکنند. اما در شرایط سخت در دمای باز شدن کامل ترموستات یا حتی بالاتر از این دما نیز کار می‌‌کنند. و به هنگام رانندگی در شرایط سخت دمای باز شدن ترموستات اصلا اهمیتی ندارد.

طرز كار ترموستات :

در اول کار که موتور در دمای پایینی قرار دارد ترموستات راه ورود آب به رادیاتور را بسته و آبی که برای چرخش در دور سیلندر استفاده می‌‌شود تنها در همان محیط بسته دور موتور حرکت می‌‌کند و تا زمانی که دمای رادیاتور به میزان درجه مورد نظر ترموستات نرسد وارد رادیاتور نمی شود. (شما می‌‌توانید به هنگام خرید ترموستات درجه آن را انتخاب نمایید.) در این صورت حرارت حاصله، ترموستات را فعال می‌‌کند و جیوه موجود در آن دچار انبساط گردیده و راه وارد شدن آب به رادیاتور را باز می‌‌کند تا دما بالاتر نرود.کاهش دما موجب می‌‌شود ترموستات دوباره بسته شود و باز همه این مراحل مرتب پشت سر هم تکرار شده تا دما به میزان مطلوب موتور برسد. ترموستات همانند  يک شير قطع و وصل خودکار بوده و به عنوان یک وسیله مکانیکی هوشمند شناخته می‌‌شود.

استفاده از ترموستات در بخاری خودرو

ترموستات کمک می‌‌کند آبی که قرار است جهت کاهش دما به رادیاتور برود وارد مبدل حرارتی بخاری ماشين شده و از حرارت آن برای بالا بردن دمای فضای داخل ماشین استفاده نماید.

به عبارتی کار ترموستات بستن مجرای آب خروجی بلوکه سیلندر بوده تا زمانی که دمای آب بالا نرفته اجازه خروج به آن نداده و هنگامی که دمای آب به حالت نرمال رسید ترموستات مجددا باز شده و اجازه می‌‌دهد آب دمای خود را درون رادیاتور کاهش دهد.

هنگامی که یک موتور قبل از گرم شدن روشن شود نمی تواند کارایی مطلوبی داشته باشد زیرا در چنین حالتی تقطیر شدن سوخت روی دیواره سیلندر، تبادل حرارت اتاق احتراق بالا و ویسگوزیته روغن نیز بیشتر است. برای این که این تاخیر حرارتی را بتوان کم کرد از یک دستگاه تنظیم حرارت در دستگاه سرد کننده استفاده می‌‌شود. این دماسنج در وسط مجرای خروجی اب از موتور و رادیاتور قرار می‌‌گیرد و باعث می‌‌شود در مدت زمانی که موتور گرم می‌‌شود مایع سردکننده از موتور به رادیاتور نرود و به وسیله پمپ تنها در موتور گردش داشته باشد.

دستگاه تنظیم حرارت دارای یک روزنه بوده که در زیر آن قطعات فلزی مملو از ماده فراری همچون اتر وجود دارد که با افزایش دما منبسط شده و روزنه را باز کرده و به آب اجازه جریان می‌‌دهد. هنگام کار با سرعت بالا احتمال دارد جریان مایع در دستگاه سرد کننده، دستگاه تنظیم حرارت را مرتعش سازد و کارکرد آن را کاهش دهد. دستگاه تنظیم حرارت خود دارای یک حذف کننده ارتعاش می‌‌باشد که یک قطعه به شکل کلاه بوده که در قسمت زیرین روزنه قرار دارد. برای کم کردن جریان بین قطعات فلزی و انتهای دریچه باید ارتعاش را حذف کرد حتی در زمانی که دستگاه تنظیم حرارت کاملا باز شود نیز یک مقدار آب در موتور وجود دارد که بدون رفتن به رادیاتور به کمک پمپ دوباره به موتور باز می‌‌گردد چنانچه همه آب از رادیاتور گذر کند تبادل حرارت صورت می‌‌گیرد.

زمانی که به یک راندمان مطلوب نیاز است برای مثال در موتور‌های دارای تراکم بسیار بالا که حذف حرارت باید خیلی خوب انجام شود تا مانع از آتش سوزی ناگهانی شود طراحی موتور و دستگاه تنظیم حرارت باید به گونه ای باشد که همه ی آب  در تمامی قسمت‌ها به گردش در آید.

ترموستات‌های جدید دارای یگ گوی پلاستیک محکم بوده و توانسته اند معایب ترموستات‌های قدیمی را تا حد زیادی برطرف نمایند.

برای افزایش طول عمر ترموستات نیاز است که سیستم خنک کننده را همیشه تمیز نمایید و میزان حرارت موتور نیز در حد نرمال باشد. ترموستات به ثابت نگه داشتن درجه حرارت کمک زیادی می‌‌کند اما در صورتی که گیر کند کاهش یا افزایش حرارت موتور را باعث می‌‌شود. چنانچه ترموستات در شرایط باز گیر کند موتور نمی تواند در فصل زمستان به درجه حرارت لازم دست پیدا کند و اگر در شرایط بسته گیر کند یا درجه حرارت از حد نرمال تجاوز کند افزایش گرمای موتور و جوشیدن آب در سیستم خنک کننده را در پی دارد.

تنظیم درجه ترموستات در کارخانه انجام می‌‌شود و اگر نقصی رخ دهد نمی توان ان را تنظیم کرد. مثلا اگر ترموستاتی درجه باز شدنش 82 درجه باشد اما در 71 درجه با ز شود باعث می‌‌شود از تنظیمات خود بیرون بیاید. اگر ترموستاتی در درجه ای پایین‌تر از حد نرمال باز شود موجب کار کرن موتور در شرایط سرد می‌‌شود که موتور سرد نیز معایبی به همراه دارد که عبارتند از:

1. افزایش مصرف سوخت
2. کاهش غلضت روغن موتور و مصرف بیش‌تر از حد مجاز ان
3. افزایش سائیدگی سیلندر و رینگ‌های پیستون
4.  با تشکیل اسید و افزایش تراکم رطوبت روغن را الوده می‌‌کند و سایش قطعات فلزی را باعث می‌‌شود.

چنانچه ترموستاتی  در دمایی بالاتر از درجه حرارت نرمال یا به دلیل نقص باز گردد سریعا باعث افزایش درجه حرارت موتور می‌‌شود و زمانی که موتور در درجه حرارت بالا کار کند احتمال اینکه آب از دستگاه خنک کننده به جوش اید بسیار بالا می‌‌رود در اول کار جوش آمدن آب موتور با فشار کم و در راستای ورودی پمپ آب صورت می‌‌گیرد که در این صورت مجرای آب بر اثر بخار آب بسته می‌‌شود وبه عبارتی دیگر در دستگاه خنک کننده وضعیت قفل بخار انجام می‌‌شود. قابلیت تحمل درجه حرارت در قطعات فلزی موتور بین 138 تا 149 درجه می‌‌باشد. در این دما روغن موتور شروع به رقیق شدن می‌‌کند. زمان جوش آمدن این درجه حرارت به 371 تا 482 درجه افزایش می‌‌یابد. که در این حالت امکان این که سوپاپ‌های دود و کاسه نمدها از حالت اصلی خود خارج شوند و یا این که بسوزند افزایش پیدا می‌‌کند.

در این صورت امکان انفجار زود رس و روغن سوزی و گیر پاژ و خرابی کامل موتور نیز بسیار زیاد است. برای جلوگیری از چنین اتفاق‌هایی داشتن یک ترموستات سالم شرط است. ترموستات سالم ویژگی‌های زیر را دارا می‌‌باشد:

1. در محدوده درجه حرارت مشخص شده شروع به  باز شدن کند
2. در درجه حرارت مشخص شده کاملا باز گردد.
3. حداکثر مقدار آب سیستم خنک کننده به وسیله آن به رادیاتور برود.
4.  پس از بسته شدن، جریان اب رادیاتور بیشتر از مقدارنرمال نباشد.

انواع ترموستات

ترموستات الكترومكانيكی: اين نوع ترموستات با استفاده از فرمان حسگر حرارتی توسط يك سری رابط مكانيكی به ميكروسوئيچ، باعث قطع و وصل مدار الكتريكی می‌‌شود محصول اين نوع تكنولوژی از طول عمری طولانی برخوردار است.

ترموستات الكترومكانيكي مجهز به  دو نوع حسگر دما مي باشد که  يكی از آن‌ها بر پایه اصل انبساط مايع عمل مي كند. نام اين سيستم حرارتي diastat است و نام دیگر آن  ترموستات مويين می‌‌باشد. و از یک سنسور يا حسگر، لوله مويين و ديافراگم تشکیل شده است. با بالا رفتن دمای سنسور مايع از راه لوله مويين به داخل ديافراگم می‌‌رود  و موجب انبساط كاري  (Working distention) می‌‌شود. انبساط كاري موجب می‌‌شود كليد فنری (Snap action) شروع به کار کرده و مدار را باز یا بسته نماید.

و نوع ديگر آن به واسطه منبسط شدن فلز؛ كه ترموستات بايمتال ناميده مي شود، به طور مستقیم  با انبساط فلز، كليد فنري کار می‌‌کند.

ترموستات الكترونيكي: اين نوع ترموستات فرمان گرفته شده از سنسور دمايي را به واسطه جريان الكترونيكی به يک رله مينياتوری انتقال داده و موجب قطع و وصل جريان الكتريكی می‌‌شود.

ترموستات فانوسی و ترموستات مومی: در گذشته از ترموستات فانوسی استفاده می‌‌شد و طراحی آن به این صورت بود که در داخل ان الکل بوده و زمانی که الکل گرم می‌‌شد منبسط می‌‌گشت اما ترموستات مومی دارای یک کپسول است که داخل ان موم یا پودری از کریستال‌های به خصوصی وجود دارد که با بالا رفتن درجه حرارت دچار انبساط شده و پیستونی که به آن وصل است شروع به حرکت کرده و روزنه ترموستات را باز می‌‌کند و هنگامی  که درجه حرارت موتور کاهش یابد اب سرد حاصله از آن , موم یا کرستال‌ها را دچار انقباض کرده و فنر ترموستات روزنه را می‌‌بندد.

ترموستات یک وسیله حرارت سنج بوده که جهت نگه داری جریان اب دستگاه خنک کننده در یک دمای مشخص استفاده می‌‌شود زیرا که کارکرد موتور با درجه حرارت رابطه مستقیمی دارد. از این رو داشتن وسیله ای که بتواند این درجه حرارت را مخصوصا در فصل زمستان کنترل نماید بسیار حائز اهمیت می‌‌باشد. ترموستات هنگامی که موتور سرد است مانع از هدایت اب داخل موتور به رادیاتور می‌‌شود. و همچنین زمانی که گرمای موتور بیش از حد مجاز افزایش می‌‌یابد ترموستات باز شده و باعث می‌‌شود که بیشترین میزان جریان اب برای خنک شدن از موتور به سمت رادیاتور حرکت کند.

شما می توانید لیست قیمت ترموستات انواع خودرو را در سایت ایمالز مشاهده کنید.

نصب و بازید ترموستات

ترموستات قابل تعمیر نبوده و تنها برای یک بار استفاده طراحی شده است. به هنگام نصب باید به علامت فلش روی آن توجه داشت و چنانچه  ترموستات در محدوده درجه حرارت مجاز مشخص شده باز و بسته نشود و موتور بسیار داغ و یا سرد باشد باید سریعا تعویض گردد.

عواقب ناشی از حذف ترموستات یا نصب ترموستاتی که دمای آن پایین‌تر باشد:

چنانچه دمای موتور از حد مجاز پایین‌تر باشد بلبرینگها، رینگ پیستون‌ها و سایر اجزا هنوز به لحاظ سایز دچار انبساط نشده اند از این رو به نسبت زمانی که موتور به دمای نرمال خود رسیده است قطعات فلزی موتور بیشتر صدمه می‌‌بینند. زیرا هنگام سرد بودن موتور شکاف یا گپ میان قطعات بیشتر می‌‌باشد.

درنتیجه چنانچه ترموستات حذف شود موتور باید مدت بیشتری کار کند تا به دمای مطلوب خود دست پیدا کند وهمچنین حفظ این دما در زمستان نیز بسیار سخت‌تر می‌‌باشد. درصورت  حذف ترموستات حتی امکان دارد در مواقعی، دما بالا برود زیرا ممکن است سرعت گردش آب در سیستم بسیار زیاد بوده و آب مدت کم تری در رادیاتور مانده و در نهایت حرارت خود را به درستی از دست ندهد.

از خطرات حذف ترموستات می‌‌توان به این نکته هم اشاره کرد که اگر سریعا بعد از سر بالایی که دمای موتور افزایش پیدا می‌‌کند وارد سرازیری شوید در نبود ترموستات،  گردش آب به سرعت صورت می‌‌گیرد و دمای موتور خیلی سریع پایین می‌‌آید و موتور سریعا خنک می‌‌شود. این تغییر دمای سریع باعث تاب برداشتن سرسیلندر می‌‌شود.

در برخی از تست‌های دوام امکان دارد ترموستات خودرو حذف شده  چرا که احتمال دارد اگر ترموستات نصب باشد و وسط تست قفل کند خودرو در تست استقامت مردود می‌‌شود البته برداشتن ان فرسودگی قطعات را بیشتر می‌‌کند اما از آن جایی که در این تستهای استقامت، سیستم خنک کننده خودروها از قبل به گونه ای طراحی شده  که جبران نبودن ترموستات را بکند و اتفاق خاصی نمی افتد.

ترموستات اصل کارخانه می‌‌تواند موتور را خیلی زود به دمای مطلوب برساند. و هنگامی که موتور به دمای مطلوب رسید ترموستات بسته می‌‌شود که موتور با کاهش دما رو به رو نشود. اما با این حال ترموستات اصل کارخانه نمی تواند دمای موتور را در شرایط سخت عوض کند چرا که در چنین شرایطی ترموستات در حالت باز قرار دارد و وقتی که ترموستات باز است گویی که اصلا ترموستاتی در این اتومبیل نیست.

از این رو نصب ترموستات در ماشین‌های مخصوص اتومبیل رانی کاری بیهوده است زیرا  این ماشین‌ها در تمامی لحظات تحت فشار هستند و در چنین حالتی ترموستات مدام باید باز باشد و همانطور که می‌‌دانید ترموستات باز هیچ تاثیری ندارد.

نتیجه گیری درباره مضرات استفاده از ترموستات با دمای پائین‌تر یا حذف ترموستات:

از عواقب ناشی از ترموستاتی که دمای آن پایین‌تر از دمای استاندارد است می‌‌توان به فرسایش بیشتر موتور و افزایش مصرف سوخت اشاره کرد که بسیار مهم هستند.

 حذف ترموستات به جز دو مورد بالا باعث تاب برداشتن سرسیلندر نیز می‌‌شود.

کاهش مصرف سوخت، کاهش فرسایش موتور و کارکرد بهتر از مزایای نصب ترموستات با دمای استاندارد هست.

پس هیچوقت ترموستات ماشین خود را بر نداشته خواه زمستان باشد خواه تابستان، و هرگز از ترموستاتی که دمای باز شدن آن از حد مجاز کم‌تر است استفاده نکنید.

چنانچه فکر می‌‌کنید ماشین شما داغ‌تر ازدمای مجاز کار می‌‌کند و از سلامت ترموستات نیز اطمینان دارید باید در دیگر قسمت‌های سیستم خنک کننده به دنبال نقص باشید. این را بدانید که اگر سیستم خنک کننده ای دچار نقص باشد با نصب یک ترموستات دما پایین مشکلش حل نمی شود و در شرایط سخت عیب ان نمایان می‌‌شود. پس نصب ترموستات دما پایین یا حذف ترموستات مشکلی را حل نمی کند و مشکلات سستم خنک کننده همچنان به قوت خود باقی می‌‌ماند.